To swego rodzaju fenomen, by życie pisarza przerosło jego twórczość. Tak wydaje się być w przypadku Jarosława Iwaszkiewicza. Ale też dzięki temu, że postać pisarza jest tak fascynująca i wielowymiarowa, trudno nam zapomnieć o jego książkach. W biografii autorstwa Radosława Romaniuka mamy wyjątkową szansę poznać Iwaszkiewicza z najbardziej intymnej, osobistej strony. W żaden sposób nie umniejsza to jednak historycznych i poznawczych walorów tej lektury, kreślącej nie tylko znakomity portret pisarza, ale też całego pokolenia przedwojennej, polskiej inteligencji.
"Inne życie" to pierwszy tom biografii Jarosława Iwaszkiewicza, która rozpoczyna się w momencie jego urodzin, a kończy w przededniu wybuchu II wojny światowej. Efekt jest zamierzony i pokazuje koniec pewnej epoki, tak w życiu samego bohatera, jak i w historii Polski; epoki radosnej, twórczej, młodzieńczej. Jarosław miał wtedy czterdzieści pięć lat. Za sobą lata literackich sukcesów, osobistych wzlotów i upadków, bolesnych, życiowych doświadczeń i kompromisów. Równocześnie był to dla niego czas pewnej stabilizacji, pogodzenia z samym sobą i życiem. Życiem "po swojemu", czasem pod prąd, wbrew obyczajowym konwenansom i oczekiwaniom najbliższych.
Tę historię mamy szansę poznać od samego początku, czyli od dzieciństwa Iwaszkiewicza spedzonego na Ukrainie, przez lata młodzieńcze; pierwszych fascynacji, przyjaźni, związków; tych miłosnych i tych intelektualnych. A także, oczywiście, literackich prób i wprawek. Wiele z przytoczonych historii i postaci znalazło zresztą odbicie w twórczości pisarza, jak choćby przyjacielsko-miłosny trójkąt między Iwaszkiewiczem, jego przyjacielem Józefem Świerczyński, a ukochaną Zofią Kurkiewiczówną, który nawiązał się w Byszewach. Ta skomplikowana relacja rozdarcia między ukochanymi osobami znalazła swoją kontynuację w "Pannach z Wilka"; opowiadaniu przesyconym erotyzmem, niepewnością, strachem, kłamstwem i tłumioną namiętnością.
O homoseksualnych związkach Iwaszkiewicza autor pisze w sposób naturalny, bez epatowania sensacją. Nie ma wątpliwości, że mężczyźni byli w życiu pisarza ważni i nie sposób pominąć milczeniem roli, jaką w nim odegrali. Tych mężczyzn było wielu; począwszy od kochanków, przez przyjaciół, po partnerów intelektualmnych, literatów. Ale wydaje się, że najwięcej miejsca poświęca Romaniuk w swojej książce Annie, żonie Jarosława. I tu również nie ma wątpliwości, że była to najważniejsza kobieta w życiu Iwaszkiewicza, która tak samo wiele poświęciła, by spędzić z nim życie, jak równie wiele od niego otrzymała w najtrudniejszych momentach swojego życia.
Panna Lilpopówna pochodziła z bogatej rodziny przemysłowca Stanisława Wilhelma Lilpopa. Anna była jego jedyną, ukochaną córką, którą wychowywał sam, po tym, jak opuściła go żona. Była piękna, rozpieszczona, delikatna, a przy tym... zakochana w sztuce i literaturze. Gdy poznała Jarosława, związana już była z księciem Krzysztofem Mikołajem Radziwiłłem. Zaręczyny, w atmosferze skandalu, zostały przerwane, a Anna zaprezentowała rodzinie nowego wybranka swojego serca; biednego, ale wyjątkowo przystojnego i utalentowanego Jarosława Iwaszkiewicza. Ten związek, jak się później okazało, przetrwał wiele. Niechęć ojca Anny, jej chorobę psychiczną, związki Jarosława z mężczyznami. Wydaje się - a pięknie oddaje to fotografia z okładki książki - że tych dwoje łączyła wyjątkowa pod każdym względem więź, w której jedno z nich zawsze było w cieniu drugiego. To było coś więcej niż miłość, przyjaźń, tolerancja, zrozumienie. Ogromna determinacja zbudowana na silnym uczuciu, by być razem mimo wszystko, do końca. Piękna, choć trudna jest ta relacja, ale autor przedstawił ją w wyjątkowo przenikliwy, ale też subtelny sposób.
Radosław Romaniuk napisał książkę znakomitą; wielowymiarową, świetnie udokumentowaną, dogłębną. Jest w niej miejsce na miłość, przyjaźń, osobiste rozterki, ale też na politykę, historię, a przede wszystkim - literaturę. To nie jest pierwsza biografia Jarosława Iwaszkiewicza, ale pierwsza tak rzetelnie, błyskotliwie i mądrze napisana. Bez autocenzury, ale z wyczuciem. Z ogromną wiedzą, ale bez nadęcia. Z sympatią, ale nie protekcjonalnie. Wyważona w każdym calu.
Tę historię mamy szansę poznać od samego początku, czyli od dzieciństwa Iwaszkiewicza spedzonego na Ukrainie, przez lata młodzieńcze; pierwszych fascynacji, przyjaźni, związków; tych miłosnych i tych intelektualnych. A także, oczywiście, literackich prób i wprawek. Wiele z przytoczonych historii i postaci znalazło zresztą odbicie w twórczości pisarza, jak choćby przyjacielsko-miłosny trójkąt między Iwaszkiewiczem, jego przyjacielem Józefem Świerczyński, a ukochaną Zofią Kurkiewiczówną, który nawiązał się w Byszewach. Ta skomplikowana relacja rozdarcia między ukochanymi osobami znalazła swoją kontynuację w "Pannach z Wilka"; opowiadaniu przesyconym erotyzmem, niepewnością, strachem, kłamstwem i tłumioną namiętnością.
O homoseksualnych związkach Iwaszkiewicza autor pisze w sposób naturalny, bez epatowania sensacją. Nie ma wątpliwości, że mężczyźni byli w życiu pisarza ważni i nie sposób pominąć milczeniem roli, jaką w nim odegrali. Tych mężczyzn było wielu; począwszy od kochanków, przez przyjaciół, po partnerów intelektualmnych, literatów. Ale wydaje się, że najwięcej miejsca poświęca Romaniuk w swojej książce Annie, żonie Jarosława. I tu również nie ma wątpliwości, że była to najważniejsza kobieta w życiu Iwaszkiewicza, która tak samo wiele poświęciła, by spędzić z nim życie, jak równie wiele od niego otrzymała w najtrudniejszych momentach swojego życia.
Panna Lilpopówna pochodziła z bogatej rodziny przemysłowca Stanisława Wilhelma Lilpopa. Anna była jego jedyną, ukochaną córką, którą wychowywał sam, po tym, jak opuściła go żona. Była piękna, rozpieszczona, delikatna, a przy tym... zakochana w sztuce i literaturze. Gdy poznała Jarosława, związana już była z księciem Krzysztofem Mikołajem Radziwiłłem. Zaręczyny, w atmosferze skandalu, zostały przerwane, a Anna zaprezentowała rodzinie nowego wybranka swojego serca; biednego, ale wyjątkowo przystojnego i utalentowanego Jarosława Iwaszkiewicza. Ten związek, jak się później okazało, przetrwał wiele. Niechęć ojca Anny, jej chorobę psychiczną, związki Jarosława z mężczyznami. Wydaje się - a pięknie oddaje to fotografia z okładki książki - że tych dwoje łączyła wyjątkowa pod każdym względem więź, w której jedno z nich zawsze było w cieniu drugiego. To było coś więcej niż miłość, przyjaźń, tolerancja, zrozumienie. Ogromna determinacja zbudowana na silnym uczuciu, by być razem mimo wszystko, do końca. Piękna, choć trudna jest ta relacja, ale autor przedstawił ją w wyjątkowo przenikliwy, ale też subtelny sposób.
Radosław Romaniuk napisał książkę znakomitą; wielowymiarową, świetnie udokumentowaną, dogłębną. Jest w niej miejsce na miłość, przyjaźń, osobiste rozterki, ale też na politykę, historię, a przede wszystkim - literaturę. To nie jest pierwsza biografia Jarosława Iwaszkiewicza, ale pierwsza tak rzetelnie, błyskotliwie i mądrze napisana. Bez autocenzury, ale z wyczuciem. Z ogromną wiedzą, ale bez nadęcia. Z sympatią, ale nie protekcjonalnie. Wyważona w każdym calu.
Czekam teraz na drugi tom, gdyż to, co najciekawsze i najtrudniejsze w życiu Iwaszkiewicza dopiero przed nami.
Radosław Romaniuk „Inne życie. Biografia Jarosława Iwaszkiewicza”, Wydawnictwo Iskry, wydanie I, 2012 r.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz